vun Heinrich Evers, Niestadt in Holsteen
Ik pack mien linke Hand op dat Knee vun mien Deern an mien Siet. Wi smuustert uns to un freit uns. Wi schrievt dat Johr 2014 un sitt in’n Reisebus vun „Kuddl´s Busturen“ op’n Weg na Leipzig. 25 Johr na denn Muerfall vun de Grenz mank Oost un West, warrrt dat för uns nu endlich wohr: To’n eerstenmal Leipzig besöken.
Wi hebbt man graad dat Oortsutgangsschild achter uns laten, dor packt dat fründliche, öllere Poor, dat blangenbi op de anner Siet vun’n Bus sitt, ehr Botterbrööd ut. Se laat sik dat fein smecken. Ik smuuster ehr vergnöögt to un denk bi mi: Jüst so as fröher op’n uns Utfohrt mit de Schoolklass na Schloß Gottorp. Un mien Gedanken gaht törüch, - trüch to dat Nydamboot, - trüch to de Moorlieken in dat Lannesmuseum un trüch to all de anner Beleevnissen vun de Klassenfohrt un ut de Schooltiet. Is jo ok al meist sösstig Johr her. Wat de Tiet doch löppt.
Mien Gedanken warrt vun Matten Kohrs, uns plattsnacken Busfohrer, jüst ünnerbroken: „Wi verlaat nu Neddersassen un fohrt glieks op de Straten vun de niegen Bunneslänner!“ Ik fluster mien Deern to: „Ik meen, dat mutt wull Sassen-Anhalt sien?“ Se nickköppt: „Meen ok so!“
Een markt glieks, de Straten warrt ollig wat beter un breder. Se sünd all nie na 1989 but worrn. An de Grött vun dat Begleitgröön kann ik dat ok as Goorner bannig goot utmaken. Allens frisch anplant. Ok an de Siet vun de Gegenfohrbahn. Keen dickbuukt Eeken, keen knorrig Puulwicheln un Knicks, as wi dat vun uns holsteensch Heimat kennt. Allens nie un jung. Sprangwies sünd also doch „blöhend Landschapen“ entstahn, so as dat de Eenigungskanzler uns dat lütt beten överdorig toseggt harr. „Naja,- tominnst bi de Autobahnen“, denk ik bi mi.
Aver, nu wi op de Straten vun de niegen Bunneslänner fohrt, gaht mien Gedanken weller torüch to mien Schooltiet. Ik kumm in’t Gruveln,- denk an dat Thema vun uns eersten Klassenopsatz na de Sommerferien 1953: „Der Volksaufstand der DDR am 17. Juni 1953“.
Noch hüüt heff ik de Biller ut de Medien vun dummals vor Oog un Ohr. Ik seh den DDR-Börger, de de Kraasch harr, sik ahn Wapen in Oost-Berlin den sowjetschen Panzer towedder to stellen. Ut’n Konflikt vun de Arbeiter weer binnen poor Stunnen en politscher Opstand worrn. En Volksopstand för Eenheit, Recht un Freeheit. Aver de Tiet weer wull noch to fröh. Dat „Op-de-Straat-gahn“ harr för de Börgerinnen un Börger noch nich den verhöpten Erfolg. Mit Hölp vun gresig Panzern un de Volkspolizei wörr de Börgeropstand vun dat sowjetsche Militär blödig daalslaan. Dusende vun Minschen müssen in’t Kaschott. Tominnst föfftig Börgers hebbt ehren Moot dummals mit dat Leven betahlt.
Wat 1953 in de domalige DDR anfüng, hett in Ungarn sien Fortsetten funnen. Ik erinner mi an den Naam vun Ministerpräsident Imre Nagy. An`n 23. Oktobermaand 1956 keem de Volksopstand vun Ungarn in Budapest in’e Gang. Man ok in Ungarn is bi dat „Op-de-Straat-gahn“ nix bi rutsuert. Na veerteihn Daag harr de Opstand dörch den Inmarsch vun de Rode Armee sien duersam Enn funnen. 3.000 Minschen hebbt dorbi gottsleider ehr Leven verlor´n.
Mien Gedanken gaht wieder na de Tschecheslowakei. Ok dor wull’n de Minschen mit Alexander Dubcek ünner den Naam „Prager Frühling“ en liberaalsch Programm dörchsetten. Man, ok dat wörr al an’n 21. Augustmaand 1968 dörch den Inmarsch vun Truppen ut den „Warschauer Pakt“ beendt.
Ok dat Land Polen kümmt mi in de Mööt. As 1980 de Wirtschap bannig op de Fööt leeg, de Lüüd jümehr Eten nich mehr betahlen kunn’n, sünd ok dor de Minschen gegenan gahn. Jümmers mehr poolsche Minschen hebbt de Arbeit daalleggt un sünd tohoop mit Lech Walesa op de Straat gahn. An’n 31. Augustmaand 1980 hett Lech Walesa dat „Danziger Abkommen“ ünnerschreven. De ierste unafhangig Gewerkschap in’n Osten. „Solidarnosc“ weer gründt.
Dat weer de Anfang vun’n Enn vun den Kommunismus - nicht blots in Polen.
As ik mien Gedanken graad op den Teihn-Daag-Krieg 1991 in Slowenien richten will, as de Veelvölkerstaat Jugoslawien gegen Enn vun dat 20. Johrhunnert uteneenfull, bringt mi uns Busfohrer, Matten Kohrs, weller in de Gegenwart torüch. He se: „Wi sünd nu glieks in Leipzig. Na üm un bi teihn Minuten warrt wi in uns Hotel ankam’n!“
De eerste Avend in Leipzig weer so recht na mien Möög. Wi harrn Korten för de MuKo reserveern laten. MuKo, - so warrt in Leipzig de „Musikalische Komödie“ nöömt. Johann Strauß sien Zigeunerbaron wörr opföhrt. Vun uns wunnerbaren Plätz in de twete Reeg kunn’n wi dat grote Orchester bi’t Spelen allerbest hören, man ok wunnerbor bekieken. As na acht Minuten de Ouvertüre mit all de bekannten Czardastöön to Enn güng, weer ik nich mehr in Leipzig. Ik weer op de Straten vun Siebenbürgen un Ungarn ankamen.
Annern Dag harrn wi vörmeddags Tiet, uns den gröttsten Koppbahnhoff vun Europa antokieken: de Hauptbahnhoff vun Leipzig. Nu weet wi ok, worüm de Bahnhoff den Naam „Shopping-Mall mit Gleisanschluß“ kregen hett. Bi dat Saneern in’t Johr 1998 sünd hier op dree Etagen 140 Gewarfbedrieven un gastronoomsche Ladens entstahn.
Nameddags keem denn de grote Stadtrundfohrt mit Matten Kohrs, - jo un mit „Jacky“. En nette, gootutsehen Fru steeg bi uns in’n Bus in un stell sik vör: Jacqueline Schmidt, Ihre Stadtführerin. Wi sull’n man „Jacky“ to ehr segg’n. Ik müss smuustergrienen: Bannig veel Deerns in de niegen Bunneslänner heet jo hüüt Jacqueline, Desdemona or Chantalle. Wohl ok en Utdruck vun Freeheitsdrang un Oplehn’n gegen de Unfreeheit.
Aver düss „Jacky“ harr uns wull de Heven schickt. Se weer in Leipzig to Welt kamen, to School gah’n, harr dor studeert un somit also de DDR-Tieden huutnah beleevt. Se wüss in ehr Stadt allerbest Bescheed. Dat harr’n wi heel flink klook kreg’n. Se wies uns: Dat pompöse, al 200 Johr ole Völkerschlachtdenkmal, de Thomaskirche, wo Johann Sebastian Bach 1723 as Thomaskantor instellt wörr, dat ole Raathuus, den övergroten Augustusplatz, mit den Mendebrunnen un dat Gewandhuus, dat Wahnhuus vun Felix Mendelson-Bartholdy un sünnerlich ok de dree Kneipenmeilen: de „Drallewatsch“ in de City, de „KarLi“ in’n Süden vun Leipzig un de Meil in de Gottschedstraße in’t Schuspeelveertel.
Bannig beindruckt hebbt uns ok de architektoonschen Smuckstücken vun de Straten in Gohlis un sünnerlich ok de in dat Waldstratenveertel. Un wat uns fix wunnert hett, alle Hüüs weern allerbest saneert un goot ünner Farv. Wi kunn’n dat kuum glöven. So harrn wi uns Leipzig nich vörstellt.
Gegen Avend leet uns Jacky ’n lütt Stück Leipzig to Foot erkunnen. Se wies uns den Naschmarkt, de Mädlerpassage mit den „Auerbach’s Keller“, wi erfohren, wat Leipzig de eerste Stadt weer, wo en Mustermess dörchföhrt wörr. Dorher also dat Messeteken „MM“.
Se güng mit uns ok in dat öllst bit hüüt bedreven Kaffeehuus vun Düütschland: „Zum Arabischen Coffe Baum“. Jacky verklookfidel uns: wenn wi Plattdüütschen „’n Tass Kaff“ drinken wüllt, seggt de Koffiesassen „Ä Scheelchen Heeßen“.
To’n Sluß dröffen wir ok noch de Nikolaikark kennenleern. Jacky verkloor uns: Se stammt ut dat 12. Jorhunnert un is tosamen mit de Thomaskark dat öllst Gottshuus vun de Stadt. Hier füng dat in’n Harvst 1989 an. Hier hett de evangeelsche Paster, Christian Friedrich Ernst Föhrer, mit de Gebeden an Maandag de gewaltfrie’e Revolutschoon in de DDR mit op’n Weg bröcht. Jümmers mehr Minschen kemen jedeen Maandag in de Kark. De Gebeden müssen bilütten mit Luutspreker na buten vör de Kark op den Nikolaikarkhoff överdragen warrn.
De Stadt Leipzig hett an disse Steed vör de Kark nu dree Denkmaals to’n Erinnern opstellt. All dree hebbt uns bannig bedropen maakt. En Brunnen, de dorstellt, wat dat Fatt to’n Överlopen bröcht weer. Een Süül, de as de Sülen ut de Nikolaikark utsüht. Se symboliseert, wat de Plätz in de Kark nich för de Minschen, de in de Kark wull’n, utreken. De Lüüd kemen aver liekers un güng op de Straat to’n Tohörn. Dat drütt Denkmaal is en Lichtinstallation, de in dat Stratenplaster inlaten is. Dörch Toschalten vun jümmers mehr Lichtquellen warrt dat Entstahn un dat Vergrötern vun’t Versammeln vör de Nikolaikark symboliseert.
Dat weer musingstill as uns Jacky vertell: „Ik weer dorbi an’n 9. Oktobermaand 1989. Ik weer meernmang, as 70.000 Minschen mit ’n Kers in de Hand vun hier ut na den Augustusplatz trocken. Uns Dozent harr dat Seminar för Kunstgeschicht vörtiedig mit de Bemerken afbroken:
„Laat uns man mit op de Straat gahn. Ik glööv, düttmal kunn wat bannig Godes dorut entstahn!“
Un as ju weet: „He hett -Gott wees Dank- Recht behol’n!“